Świerzbiączka — przyczyny, objawy i leczenie

Świerzbiączka jest schorzeniem dermatologicznym, które w istotny sposób wpływa na jakość życia pacjentów, niezależnie od ich wieku. Jest to choroba przewlekła, często ma podłoże alergiczne lub współwystępuje z atopowym zapaleniem skóry (AZS). Przebieg świerzbiączki jest ściśle związany z upośledzeniem funkcji układu immunologicznego, co czyni skórę bardziej wrażliwą na różnorodne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne.

Czym jest świerzbiączka?

Świerzbiączka to przewlekła choroba dermatologiczna, której głównym objawem jest intensywny świąd skóry. Może być związana z alergiami lub innymi schorzeniami dermatologicznymi, takimi jak egzema (atopowe zapalenie skóry — AZS), świerzb, liszaj czy wyprysk. Ten stan jest związany z upośledzeniem funkcjonowania odporności i może być wywołany lub pogorszony przez przewlekłe drapanie, co prowadzi do dalszego uszkodzenia skóry.

Choroba może być również związana z różnymi problemami emocjonalnymi, w tym zaburzeniami lękowymi czy depresją, które mogą nasilać świąd i przyczyniać się do odczuwania symptomów. Świerzbiączka jest zatem uważana za reakcję skórną, której nie należy lekceważyć, gdyż może znacząco obniżyć jakość życia pacjenta. W jej leczeniu kluczowe jest zastosowanie odpowiedniej terapii farmakologicznej oraz zmiany stylu życia, które mają na celu redukcję czynników wywołujących świąd, złagodzenie objawów oraz odbudowę i ochronę bariery skórnej.

Rodzaje świerzbiączki

Świerzbiączka może przyjmować różne formy zależnie od jej przyczyn i obszaru objętego zmianami skórnymi. Oto niektóre z najczęściej rozpoznawanych rodzajów świerzbiączki:

świerzbiączka guzkowa — charakteryzuje się obecnością małych, twardych guzków, które są bardzo swędzące, często występuje na kończynach, a zwłaszcza na przedramionach i nogach,
świerzbiączka letnia — typ świądu występujący głównie latem, wywołany przez intensywne słońce i wysoką temperaturę, co prowadzi do nasilenia dyskomfortu i podrażnień,
świerzbiączka ciężarnych — specyficzny rodzaj świądu, który pojawia się w czasie ciąży, najczęściej w ostatnim trymestrze, jest to przeważnie przejściowy stan, który zazwyczaj ustępuje po porodzie,
świerzbiączka starcza — dotyka głównie starszych osób, często związana z ogólnym spadkiem funkcji bariery skórnej i suchością skóry w starszym wieku,
świerzbiączka zimna — wywołana jest niskimi temperaturami, co prowadzi do wysuszenia skóry i zaostrzenia objawów, zwłaszcza w chłodniejszych miesiącach,
świerzbiączka u dzieci — często wiąże się z atopowym zapaleniem skóry i może być trudna do odróżnienia od innych dermatoz charakterystycznych dla dziecięcego wieku; jest to stan, który może pojawiać się już u niemowląt,
świerzbiączka ostra — cechuje się nagłym pojawieniem się intensywnego świądu i zaczerwienienia skóry, zazwyczaj jako reakcja na określony czynnik zewnętrzny,
świerzbiączka przewlekła — charakteryzuje się długotrwałym, nawracającym przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji.

Każdy z tych rodzajów przypadłości może wymagać nieco innej diagnostyki oraz podejścia terapeutycznego, dostosowanego do specyfiki objawów i potrzeb pacjenta. Ważne jest, aby diagnoza i leczenie były prowadzone pod nadzorem specjalisty dermatologa, który najlepiej dopasuje odpowiednie metody leczenia do konkretnego przypadku.

Jakie są objawy świerzbiączki?

Symptomy świerzbiączki mogą być różnorodne i zależeć od nasilenia oraz indywidualnych cech, ale najbardziej powszechnym objawem jest intensywny świąd. Inne oznaki świerząbki to:

zaczerwienienie,
nadmierna suchość,
bolesne pęknięcia, które mogą prowadzić do wtórnych infekcji,
wysypka w formie małych grudek, pęcherzy lub guzków (stąd nazwa świerzbiączka guzkowa)
łuszczenie się skóry,
zmiany pigmentacyjne,
zgrubienia skórne.

Objawy te mogą występować w cyklicznych zaostrzeniach, często nasilając się w odpowiedzi na określone czynniki wyzwalające, takie jak alergeny, stres czy zmiany pogodowe.

Na czym polega leczenie świerzbiączki?

Leczenie świerzbiączki skupia się głównie na łagodzeniu symptomów, odbudowie bariery skórnej, a także na minimalizowaniu wpływu czynników wyzwalających. Można zastosować:

emolienty i produkty nawilżające — stosowanie emolientów (nawilżających środków kosmetycznych) jest podstawą leczenia, pomaga zregenerować skórę i zmniejszyć jej suchość,
leki przeciwhistaminowe — antyhistaminy mogą być używane w celu złagodzenia świądu, zwłaszcza w przypadkach, kiedy nasila się on nocą,
kortykosteroidy miejscowe — maści i kremy sterydowe mogą być wykorzystywane do redukcji stanu zapalnego i świądu, musi to być jednak kontrolowane przez lekarza, aby uniknąć działań ubocznych, takich jak przerzedzenie skóry,
inhibitory kalcyneuryny — takie jak takrolimus i pimekrolimus, które są stosowane miejscowo w celu hamowania odpowiedzi immunologicznej skóry, szczególnie gdy nie można stosować sterydów,
fototerapia — leczenie światłem UV może być zalecane w przypadkach cięższych lub opornych na inne metody leczenia, pomaga to zmniejszyć stan zapalny i świąd,
leczenie systemowe — kiedy terapia miejscowa nie przynosi wystarczających rezultatów, lekarz może zalecić leki podawane doustnie lub przez iniekcje, takie jak cyklosporyna, metotreksat czy nowsze biologiczne środki przeciwzapalne,
psychoterapia i wsparcie psychologiczne — ponieważ świerzbiączka może być związana z problemami emocjonalnymi, pomoc psychologiczna bywa kluczowa w zarządzaniu stresorem wyzwalającym chorobę,
edukacja i zmiany w stylu życia — pacjenci powinni być edukowani o swojej przypadłości, uczyć się, jak unikać czynników, które wywołują ją, i jak odpowiednio pielęgnować skórę, aby zmniejszyć ryzyko zaostrzeń.

Jak złagodzić świąd?

Złagodzenie świądu świerzbiączki wymaga zastosowania różnych metod zarówno miejscowych, jak i ogólnych. Co pomaga na swędzenie skóry?

Stosowanie emolientów i kremów nawilżających — regularne używanie tych produktów pomaga utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia skóry, co może znacząco zmniejszyć świąd. W tej roli dobrze sprawdzi się balsam uzupełniający lipidy XERACALM A.D , który został stworzony z myślą o bardzo suchej skórze i skórze skłonnej do atopii. Specjalnie opracowana formuła oparta na kompleksie I-modulia jest wynikiem wieloletnich badań Laboratoriów Dermatologicznych Pierre Fabre i ma udowodnione bezpośrednie działanie przeciwświądowe.
Mokre opatrunki — nakładanie chłodnych, mokrych kompresów na swędzące obszary może przynieść natychmiastową ulgę.
Ubrania z naturalnych materiałów — noszenie luźnych, przewiewnych ubrań wykonanych z bawełny lub innych naturalnych tkanin może zapobiegać podrażnieniom skóry.
Unikanie czynników wyzwalających — identyfikacja i eliminacja alergenów lub substancji drażniących, które mogą nasilać świąd, jest kluczowa w dbaniu o skórę.
Leki przeciwhistaminowe — antyhistaminy mogą być przydatne w kontrolowaniu świądu, szczególnie w nocy, co poprawia jakość snu.
Leczenie miejscowe — stosowanie maści zawierających kortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny, które są przepisywane przez lekarza, może skutecznie redukować stan zapalny i świąd.
Ograniczenie drapania — utrzymanie krótkich paznokci i używanie rękawiczek bawełnianych w nocy może pomóc w ograniczeniu drapania, co z kolei redukuje ryzyko uszkodzenia skóry i infekcji.
Zmiany w diecie — w niektórych przypadkach może być pomocne niejedzenie pokarmów, które mogą wywoływać alergie lub zaostrzać stany zapalne, takich jak nabiał czy przetworzone produkty.
Relaks i techniki redukcji stresu — metody takie jak joga, medytacja czy terapia behawioralna mogą pomóc w zarządzaniu negatywnymi emocjami, które często nasilają objawy skórne.