Czym jest glikacja i jak przyspiesza proces starzenia się skóry?

Glikacja to proces, który ma ogromny wpływ na starzenie się skóry. W wyniku reakcji cukrów z białkami w naszym organizmie dochodzi do uszkodzenia struktury kolagenu i elastyny. To prowadzi do utraty jędrności i elastyczności skóry, a także przyspiesza powstawanie zmarszczek. Efekty glikacji są nieodwracalne, dlatego warto wiedzieć, jak temu przeciwdziałać.

Spis treści:

  1. Glikacja — co to?
  2. Skutki glikacji — jak cukier przyczynia się do powstawania zmarszczek?
  3. Co przyspiesza glikację?
  4. Pielęgnacja cery zapobiegająca glikacji kolagenu w skórze
  5. Jak ograniczyć proces glikacji i spowolnić starzenie skóry?
  6. Podsumowanie
  7. FAQ

Glikacja — co to?

Glikacja to nieenzymatyczna reakcja chemiczna zachodząca w organizmie. Polega na powstawaniu wiązań kowalencyjnych między cząsteczkami cukrów a cząsteczkami białek i lipidów. Proces ten zachodzi w organizmie każdego człowieka, ale jego tempo zależy od diety, stylu życia i ekspozycji na czynniki zewnętrzne, takie jak promieniowanie UV czy  stres oksydacyjny. W wyniku glikacji powstają zaawansowane produkty glikacji (AGEs – advanced glycation end products), które kumulują się w tkankach, powodując ich sztywnienie i uszkodzenia.

Glikacja ma nie tylko wpływ na wygląd skóry, ale także na ogólny stan zdrowia. Może zaburzać prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych, przyczyniając się m.in. do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. U osób chorych na cukrzycę obserwuje się podwyższony poziom hemoglobiny glikowanej, która jest jednym z parametrów oceny stopnia glikacji w organizmie.

Skutki glikacji — jak cukier przyczynia się do powstawania zmarszczek?

Końcowe produkty zaawansowanej glikacji zmieniają chemiczne właściwości białek w organizmie. Dotyczy to również tzw. białek młodości, czyli elastyny i kolagenu. AGE przyczyniają się też do upośledzenia funkcji enzymów, które odpowiadają za usuwanie  wolnych rodników. Efektem jest stres oksydacyjny, który przyspiesza proces starzenia. Kolagen uszkodzony w procesie glikacji traci zdolność do odbudowy, co powoduje wiotczenie skóry i tworzenie się zmarszczek.

W kontekście zdrowia skóry glikacja prowadzi do:

  • utraty elastyczności i jędrności,
  • powstawania głębokich  zmarszczek,
  • osłabienia zdolności do regeneracji komórek skóry,
  • zwiększonej podatności na uszkodzenia i stany zapalne,
  • utraty właściwego nawilżenia skóry,
  • powstawanie zmian naczyniowych (tzw. pajączków).

Co przyspiesza glikację?

Na tempo glikacji wpływa wiele czynników, w tym dieta, promieniowanie UV, stres oksydacyjny oraz styl życia. Największe znaczenie mają:

  • Nadmiar cukru w diecie — cukry proste, zwłaszcza glukoza i fruktoza, łatwo wiążą się z białkami, przyspieszając powstawanie AGEs. Dodatkowo w produktach tych wykazano wysoki poziom egzogennych produktów glikacji.
  • Spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym (np. biały chleb, słodycze, słodzone napoje) prowadzi do gwałtownych skoków insuliny, co sprzyja procesowi glikacji.
  • Obróbka termiczna żywności — smażenie, grillowanie i pieczenie w wysokich temperaturach, zwłaszcza produktów pochodzenia zwierzęcego, powoduje powstawanie egzogennych AGEs, które kumulują się w organizmie.
  • Na powierzchni skóry znajdują się receptory końcowych produktów glikacji (RAGE, receptor for advanced glycation endproducts), które wykazują zwiększoną aktywność w miejscach wystawionych na działanie słońca. Zaobserwowano, że ekspozycja na  promieniowanie UV zwiększa stres oksydacyjny, który nasila skutki glikacji.
  • Palenie tytoniu — dym papierosowy zawiera glikotoksyny, które przyspieszają proces glikacji bardziej niż glukoza.

Pielęgnacja cery zapobiegająca glikacji kolagenu w skórze

Zastanawiasz się,  jaki krem na zmarszczki wybrać, aby zapobiegać zmianom na skórze spowodowanych glikacją? Warto sięgać po kosmetyki zawierające składniki aktywne, jak bakuchiol, proceramidy, niacynamid, retinaldehyd czy kwas hialuronowy kwasy AHA, BHA, witamina C. Antyoksydanty o korzystnym działaniu na skórę twarzy znajdziemy w kosmetykach  DermAbsolu od Avéne, w których zastosowano polifenole z wanilii. Substancje te nie tylko hamują stres oksydacyjny i przeciwdziałają glikacji włókien kolagenowych, ale też stanowią booster kwasu hialuronowego, dzięki czemu wygładzają zmarszczki i przywracają skórze gęstość.

W codziennej pielęgnacji należy zadbać o optymalne nawilżenie skóry. Krem nakładaj zarówno na noc, jak i na dzień po dokładnym oczyszczeniu cery. Do mycia twarzy używaj delikatnych żeli i pianek, które nie wysuszają skóry. Raz w tygodniu wykonaj peeling enzymatyczny dostosowany do potrzeb twojej cery. Zbyt intensywne złuszczenie naskórka może spowodować podrażnienia i narazić skórę na niekorzystne działanie glikacji. Istotnym elementem codziennej pielęgnacji jest ochrona przed promieniowaniem UV. Stosowanie kremu z filtrem SPF przed wyjściem z domu to podstawa nie tylko latem, ale też o innych porach roku.

Aby jeszcze bardziej wzmocnić procesy obronne skóry, warto rozważyć niektóre zabiegi z zakresu kosmetologii i medycyny estetycznej, np.

  • mezoterapię igłową lub mikroigłowa, które pozwalają na wprowadzenie składników aktywnych o działaniu antyoksydacyjnym do głębokich warstw skóry,
  • peelingi medyczne i mikrodermabrazję — dzięki usunięciu warstwy martwego naskórka skóra lepiej chłonie substancje zawarte w kosmetykach,
  • zabiegi z użyciem stymulatorów tkankowych, czyli substancji pobudzających procesy regeneracyjne skóry.

Jak ograniczyć proces glikacji i spowolnić starzenie skóry?

  • Dieta o niskim indeksie glikemicznym
  • Spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym pomaga kontrolować poziom cukru we krwi i zmniejsza ryzyko powstawania AGEs. Warto wybierać owoce i warzywa bogate w antyoksydanty, produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe oraz zdrowe tłuszcze np. oliwę z oliwek i orzechy.
  • Ograniczenie smażenia i grillowania
  • Gotowanie na parze, duszenie i pieczenie w niskich temperaturach pozwala zmniejszyć ilość egzogennych AGEs w posiłkach.
  • Odpowiednie nawodnienie organizmu
  • Woda wspomaga usuwanie szkodliwych substancji z organizmu i poprawia parametry skóry, takie jak elastyczność i nawilżenie.
  • Suplementacja

Niektóre substancje mogą hamować proces glikacji i regenerować skórę. Należą do nich:

  • Karnozyna — naturalny antyoksydant, który przeciwdziała glikacji i chroni kolagen i elastynę.
  • Witamina C — wspiera  syntezę kolagenu i neutralizuje wolne rodniki.
  • Peptydy — stymulują regenerację skóry i poprawiają jej sprężystość.
  • Witamina B1 — zmniejsza wysokie poziomy glukozy wewnątrzkomórkowej i zatrzymuje wytwarzanie AGE.
  • Witamina B3 — wpływa na żywotność komórek i ich zdolność do regeneracji.

Ochrona przed stresem oksydacyjnym

Antyoksydanty pomagają niwelować konsekwencje glikacji i zabezpieczają skórę przed uszkodzeniami. Warto wprowadzić do diety owoce jagodowe i zieloną herbatę — produkty te są wyjątkowo bogate w polifenole.

Podsumowanie

Glikacja jest jednym z głównych mechanizmów starzenia się skóry. Zaawansowane produkty glikacji (AGEs) uszkadzają kolagen i elastynę, przyczyniając się do utraty jędrności przez skórę i powstawania zmarszczek. Odpowiednia dieta, unikanie nadmiaru cukru, stosowanie antyoksydantów oraz ochrona przed promieniowaniem UV mogą skutecznie spowolnić ten proces i pomóc w zachowaniu młodego wyglądu skóry na dłużej.

FAQ

Na czym polega proces glikacji?

Glikacja to proces, podczas którego cząsteczki cukru łączą się z białkami i lipidami. W wyniku tej reakcji powstają zaawansowane produkty glikacji (AGEs), które uszkadzają skórę właściwą i sprzyjają pojawianiu się oznak starzenia.

Co powoduje glikację?

Do zachodzenia procesu glikacji w skórze przyczyniają się m.in.:

  • wysoka zawartość cukru w diecie,
  • niskie spożycie błonnika pokarmowego,
  • wysoki indeks glikemiczny spożywanych produktów,
  • nieodpowiednia obróbka termiczna żywności (smażenie, grillowanie),
  • promieniowanie UV,
  • palenie tytoniu,
  • stres oksydacyjny.

Czy glikacja jest odwracalna?

Proces glikacji jest nieodwracalny. Można jednak spowolnić jego przebieg, stosując zdrową dietę, pielęgnację antyoksydacyjną oraz unikając czynników, takich jak nadmiar węglowodanów i promieniowanie UV.

Jak zapobiegać glikacji?

Aby zapobiegać glikacji i spowalniać proces starzenia się skóry, należy w pierwszej kolejności zadbać o nawyki żywieniowe — ograniczyć spożycie cukru i przetworzonej żywności oraz pić więcej wody. Równie ważna jest właściwa pielęgnacja skóry. Sięgaj po kosmetyki zawierające antyoksydanty i zapewnij swojej skórze optymalne nawilżenie. 

Źródła:

1. Biotechnologia.pl (2021) Cukry vs. młodość, czyli o wpływie procesu glikacji na urodę. [online] https://biotechnologia.pl/kosmetologia/cukry-vs-mlodosc-czyli-o-wplywie-procesu-glikacji-na-urode,21631 [dostęp: 31.03.2025].

2. Buszka, A. (2023) Molekularny mechanizm glikacji. Szkodliwe oddziaływania zaawansowanych produktów końcowych glikacji (AGEs) na skórę. [online] http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2023/03/ACM-2023-01-vB-Buszka.pdf [dostęp: 31.03.2025].

3. Zielińska, A. i Dąbrowska, A. (2022) Procesy zachodzące w ludzkiej skórze odpowiadające za jej starzenie. [online] https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2022/04/ACM-2022-02-KE-Kamm.pdf [dostęp: 31.03.2025].

4. Mackiewicz-Wysocka, M., Araszkiewicz, A. i Wierusz-Wysocka, B. (2014) Zaburzenia czynności skóry w cukrzycy. Część 1 — czynność komórek skóry, Diabetologia Kliniczna, 3, s. 108–116. [online] https://core.ac.uk/download/pdf/268454222.pdf [dostęp: 31.03.2025].

PFDC/314/2025

Z tej samej gamy